Miłość jak z bajki

„Barbara Radziwiłłówna i Zygmunt August” autorstwa Jerzego Besali, to historia miłości jakich niewiele w polskich dziejach. Miłości spełnionej, a jednocześnie dramatycznej. Nie uznającej kompromisów, nie poddającej się nakazom moralnym, obyczajowym i towarzyskim. Historia uczucia Barbary Radziwiłłówny i Zygmunta Augusta, wydaje się cudowną bajką.

Z powieści Jerzego Besali wyłania się postać władcy, który pragnie kochać i być kochanym. Broni swojego prawa do najpiękniejszego uczucia, któremu poddają się wszyscy, nawet królowie. Zygmunt August, pokazuje ludzką twarz, człowieka wplątanego w meandry rządzenia ogromnym krajem, a jednocześnie bez pamięci zakochanego. Kładącego na szali koronę i losy kraju z miłością do kobiety „z ludu”. Uzależniony od społecznego poparcia wiedział, że nie może odizolować się od szlachty i magnaterii. Zabiegał o poparcie dla swojej wybranki – Barbary Radziwiłłówny.

„Walka o ślub i królewskość Barbary, o uznanie jej małżeństwa, o jej koronację była w gruncie rzeczy przejawem większej i ważniejszej walki: o pozycję króla w państwie polsko-litewskim  i jego autorytet, o granice uprawnień monarszych, wolności szlacheckiej i pozycji senatu. Barbara znalazła się w miażdżących trybach historii (…). Oni, szlachta i wielmoże, walczyli o swoją pozycję w państwie, ona postanowiła być jedynie żoną, swego suwerena, niewtrącającą się do polityki.”

Autor ukazuje perypetie miłości nie tylko z pozycji znawcy, historyka, ale kreuje szesnastowieczny spektakl historii. Odsłania kulisy tajemnych schadzek z ukochaną. Oczami wyobraźni śledzimy tajne przejścia na zamku w Wilnie do alkowy Barbary Radziwiłłówny. Słyszymy odgłosy królewskiej uczty w wileńskiej twierdzy, wrzawę polowania gdzieś w Puszczy Białowieskiej, pojedynki i turnieje. Ujawnia też ogrom tęsknoty i desperacji króla do podążania za własnym szczęściem. Gdzieś w cieniu wielkiego uczucia toczy się bezwzględna walka o władzę. Czają się polityczne konflikty, intrygi i spiski.

Książka przedstawia obraz szesnastowiecznej historii kraju z całym jej barwnym korowodem. Pisarz weryfikuje i reinterpretuje legendę jaka otaczała Barbarę i Zygmunta Augusta. Wnikliwie i obiektywnie rozprawia się z demonami przeszłości. Dzięki temu mamy niepowtarzalną okazję poznać wielkiego władcę jako człowieka z krwi i kości. Zrozumieć motywy postępowania, decyzje, emocje i pragnienia. Poznać Barbarę jako piękną i szczerą oblubienicę, której zależało jedynie na uczuciu jakim darzył ją August.

Ta romantyczna historia nie kończy się szczęśliwie, udowadniając tym samym, że życie to nie bajka.

„Król walkę o żonę i prawo do szczęścia wygrał, płacąc jednakowoż wysoką cenę: ukochana królowa umarła, a król popadł w wieloletnią depresję”.

Nostalgiczną historię dopełniają daty i fakty historyczne, umiejętnie wplecione w narrację. Zachwyca gawędziarski styl autora, z lekkością wplatającego cytaty z historycznych źródeł. Wszystko świetnie skomponowane, bez nadęcia i sztuczności, że czyta się jednym tchem.

Jerzy Besala, Barbara Radziwiłłówna i Zygmunt August, Świat Książki 2007.